انواع صنایع دستی چوبی

صنایع دستی چوبی یکی از صنایع قشنگ و جذاب صنایع دستی میباشد که هر کسی با دیدن آن به هنر و زیبایی آن پی می برد. یک تاثیر قشنگ و زیبای چوبی که با دست خلق شده میباشد، تا سالها نشان دهنده ذوق جان‌آفرین آن میباشد و از آنجایی که مواد اولیه ی آن که چوب میباشد در بخشهایی از ایران به بسیاری و به طور طبیعی وجود دارند، انواع محصولات صنایع دستی که از چوب و یا ساقه ی درختان ساخته می شوند نیز مورد استقبال قرار گرفته میباشد

پیکر تراشی (احجام چوبی سنتی ) :

پیکرتراشی چوب یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی میباشد که در آن پیکر تراش از احجام هندسی، آناتومی عمومی بدن انسان و پرندگان و حیوانات را در حالات مختلف طرح‌ریزی کرده و با استفاده از وسیله و چوب مناسب طرح های مختلفی را به چوب انتقال میدهد و پیکر تراشی مینماید و آثار پرقیمت تاریخی از خود به یادگار میگذارد .

خراطی چوب :

خراطی چوب از جمله صنایع چوبی دستی ایران زمین میباشد، که از گذشته های دور تداول و تدریج خود را در این میدان حفظ کرده میباشد. عمدتا این صنایع چوب را در نقاط پر چوب کشور بیشتر می توان رویت کرد.

در هنر خراطی به چوب های (نرم و مرطوب) چون: چوب سفید ،گردو، چنار، توسکا، بید و…می توان اشاره کرد. این صنایع چوبی دستی توجه بسیاری از جهانگردان را به خود جلب کرده تا نمایان گر و تصویرگر بخشی از هنر ایرانی باشد.

هنر خراطی که ترکیبی از حرکات دورانی دستگاه و تراشکاری هایی به سبک متقارن و افقی می باشد .که امروزه ابزارهای چوبی قدیم ،جای خود را به وسیله های برقی و فلزی داده اند که در سرعت و آسودگی طراحان نیز تاثیری حائز اهمیت را اعمال کرده میباشد .

معرق :

یکی از زیباترین هنرها و قشنگ ترین کارها بر روی چوب معرق میباشد. از راه برش با سوزن به طور قشنگ و دقیق طرح های چوبی زیبا پدید می آید که سپس روغن کاری می شود تا براق گردد . لازم به ذکر میباشد که چوب هر درخت به طور طبیعی دارای رنگ مخصوص به خود میباشد که از این ویژگی برای ایجاد رنگ و بافت گوناگون در این شاخه ی صنایع دستی چوبی استفاده می شود . معرق در کلمه به معنی وصله میباشد . این هنر بیشتر برای تزئین به کار می رود و از جمله مهمترین محصولات آن می توان به سطح میز، انواع تابلوی نقاشی و خطاطی که به صورت معرق چوب انجام می شوند، تزئین لوازم چوبی مشابه کتابخانه و بوفه اشاره کرد. این شاخه ی صنایع چوب را می توان یکی از شاخه های مهم در کارگاه های کوچک و یا مشاغل خانگی به شمار آورد.

خاتم کاری :

خاتم هنر آرایش‌کردن سطح اشیاء با مثلث های کوچکی میباشد که طرحهای گوناگون آن همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده میباشد . این شکل های هندسی را با قرار دادن مثلث هایی کوچک در کنار هم نقشبندی می کنند . می توان گفت کار خاتم نقشه های هندسی تشکیل شده از مثلثهای متساوی الاضلاع میباشد که از عاج ، استخوان ، چوب و مفتول برنج ساخته شده و معمولا به کلفتی دو میلیمتر در سطح اشیاء چسبانده می شوند .

حصیربافی :

یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی میباشد که به ویژه در بین روستاییانی که در کنار دریا و رودخانه زندگی می کنند ، رواج بیشتری دارد و علت آن گیاهان خودرویی میباشد که در این مناطق و به ویژه در کنار مرداب ها می رویند. مواد اولیه ی حصیربافی حاوی ساقه ی گندم ، برنج ، درخت نخل، گیاهانی مشابه بامبو و ارغوان می باشد . در ایران این صنعت مختص شهرهای جنوبی میباشد که دارای درخت های نخل هستند. البته در جاهای دیگر نیز تولید می شود اما بیشترین سهم آن مربوط به مناطق جنوبی میباشد که از برگ درخت خرما انواع سبد، زیرانداز ، کاسه و سفره می سازند. مرواربافی، چم بافی، سبد بافی و ترکه بافی از زیرشاخه های حصیربافی هستند.

منبت کاری :

منبت کاری از جمله هنرها و صنایع چوبی دستی میباشد،که ايفاي نقش و نگارهایی به صورت برجسته را به تصویر می کشد و از کنده کاری روی چوب حاصل میشود. اولین تاریخچه ی منبت کاری به گذشته های دور برمیگردد که با وسیله های آسان به کنده کاری روی چوب ها می پرداختند و البته  به دلیل شرایط آب و هوایی مختلف و سن نه چندان زیاد چوب مورد صدمه قرار گرفته اند و مقاومت خود را از دست داده اند .

مشبک کاری با چوب :

یکی از صنایع دستی _کاربردی ((مشبک چوب )) نام دارد .مشبک کاری اغلب با دیگر هنر های مرتبط با چوب (خصوصا منبت) همراه می شود. برای اجرای مشبک کاری ، پس از پیاده کردن طرح مورد نظر بر روی چوب ، قسمتهای منفی طرح را به کمک ابزاری چون مغار و اره مویی خارج می سازند ،تا طرح اصلی به صورت مشبک باقی بماند .معمولا طرح باقی مانده را نیز منبت کاری میکنند تا طرح ، بُعد پیدا کند و زیبا تر شود .

ارسی : 

نوعی پنجره چوبی میباشد که دارای طرح ها و ابعاد گوناگون می باشد و حاوی شیشه های رنگی میباشد که امروزه دیگر ساخت آن کم شده میباشد و تنها برای زیبایی و دکور و در مقیاس کمتر از سابق تولید می شود. از مهمترین خواص این پنجره ها می توان به زیبایی و ايفاي نقش هندسی اشاره کرد و به علت ریز بودن شبکه های این پنجره و شیشه های رنگی ، علاوه بر اینکه نور از بیرون به داخل اتاق داخل می شد، امکان دید از بیرون به داخل اتاق را کم می کرد و به همین دلیل در منزل های قدیمی بینهایت محبوب بود . در منزل های قدیمی کاشان، یزد و اصفهان پنجره های زیبایی از نوع ارسی وجود دارد.

سوخت روی چوب :

در هنر سوخت روی چوب ، قالب های مختلفی از جنس فولاد یا برنج تهیه می کنند که دارای نقوش سنتی مورد نظر میباشد . با داغ کردن این قالب ها بر روی آتش و فشردن آن بر روی چوب و انتقال تاثیر این سوختگی آثار هنری زیبایی پدید می آید که موارد مصرفی چون رویه ی میز و مبلمان و جعبه جواهر و … دارد .

سازهای موسیقی :

این شاخه جز مهجورترین صنایع دستی چوبی میباشد. انواع سازهای سنتی موسیقی مشابه سنتور، تار، سه تار، ویولن، کمانچه، فلوت و غیره از چوب های محکم و مناسب ساخته می شوند. نوع چوب به کار رفته در آنها و استادکار یا کارگاهی که تولید کننده ی این سازها میباشد ، از جمله ی مهمترین عوامل کیفیت ساز به شمار می روند . برای پایان ساخت یک ساز در کنار چوب از پوست حیوانات و سیم نیز استفاده می شود .

نازک کاری چوب :

نازک کاری نیز یکی از صنایع دستی زیبای ایران میباشد. نازک کاری روی چوب ، از جمله شاخه های گوناگون و با بها چوب میباشد که طی آن ، چوب بر اساس طرح و ايفاي نقش مورد نظر ، روکش می شود . با این شیوه ، محصولات قشنگ و نازک چوبی در نهایت ظراف و با تمرکزفکر و زیبایی تولید می شود .